انواع ژنیکوماستی

ژنيکوماستی را می‌توان از منظرهای مختلف دسته‌بندی کرد، چرا که این عارضه بسته به علت، شکل، شدت، و ویژگی‌های ظاهری انواع گوناگونی دارد. در ادامه، مهم‌ترین انواع ژنیکوماستی از دیدگاه‌های مختلف آورده شده است:

ژنیکوماستی از نظر شدت و ظاهر

🔹ژنیکوماستی گرید 1

در این مرحله، بزرگ شدن پستان بسیار خفیف است و فقط شامل افزایش بافت غده‌ای در پشت نوک سینه بدون هیچ‌گونه افتادگی یا شلی پوست می‌شود. اغلب این حالت به‌صورت یک توده‌ی کوچک و سفت در زیر نوک پستان احساس می‌شود. ظاهر بیرونی آن چندان قابل توجه نیست و در اغلب موارد بدون نیاز به جراحی و تنها با اصلاح سبک زندگی یا درمان دارویی قابل کنترل و درمان است.

🔹ژنیکوماستی گرید 2

در گرید دوم، افزایش حجم پستان متوسط است و ممکن است با مقداری شلی پوست همراه باشد یا نباشد. این گرید به دو زیرشاخه تقسیم می‌شود: گرید 2A که شامل رشد متوسط بافت بدون شلی پوست است، و گرید 2B که همراه با مقداری شلی پوست ظاهر می‌شود. در این حالت، بزرگ شدن پستان ممکن است زیر لباس هم قابل مشاهده باشد و نیاز به مداخله‌ی دارویی یا در مواردی جراحی سبک دارد.

🔹ژنیکوماستی گرید 3

در این مرحله، ژنیکوماستی به‌صورت واضح و قابل توجهی بروز می‌کند. بافت پستان بزرگ شده و افتادگی پوست نیز کاملاً قابل مشاهده است. ظاهر پستان در این گرید شباهت بیشتری به پستان زنان پیدا می‌کند و معمولاً از لحاظ ظاهری و روانی برای بیمار آزاردهنده است. درمان معمولاً شامل جراحی برداشت بافت غده‌ای و اصلاح پوست‌های اضافی می‌شود.

🔹ژنیکوماستی گرید 4

شدیدترین مرحله ژنیکوماستی است که در آن بافت پستان به‌طور گسترده‌ای رشد کرده و پوست دچار افتادگی شدید شده است. ظاهر پستان در این گرید تقریباً با پستان زنانه تفاوتی ندارد و معمولاً باعث ناراحتی روانی شدید در بیمار می‌شود. درمان این مرحله معمولاً نیازمند جراحی گسترده شامل برداشت بافت، لیپوساکشن و لیفت پوست است تا ظاهر طبیعی‌تری برای قفسه سینه ایجاد شود.

ژنیکوماستی از نظر تقارن

🔹ژنیکوماستی دوطرفه

ژنیکوماستی دوطرفه به حالتی گفته می‌شود که هر دو پستان مردان دچار افزایش حجم یا رشد بافت غده‌ای می‌شوند. این نوع از ژنیکوماستی شایع‌ترین فرم آن است و معمولاً به‌صورت متقارن (هر دو طرف به یک اندازه) یا گاهی نامتقارن (یکی کمی بزرگ‌تر از دیگری) دیده می‌شود.

🔹ژنیکوماستی یک طرفه

ژنیکوماستی یک‌طرفه به حالتی گفته می‌شود که بزرگ شدن بافت پستان فقط در یک سمت قفسه‌ی سینه (راست یا چپ) اتفاق می‌افتد. برخلاف نوع شایع‌تر ژنیکوماستی که دوطرفه است، در این حالت فقط یکی از پستان‌ها دچار افزایش حجم می‌شود. این وضعیت می‌تونه باعث نگرانی فرد بشه، چون ممکنه ظاهر نامتقارن ایجاد کنه و در برخی موارد شک به وجود تومور یا مشکلات جدی‌تر رو به ذهن بیاره.

علل احتمالی ژنیکوماستی یک‌ طرفه

• تفاوت طبیعی در حساسیت بافت‌ها به هورمون‌ها:
  گاهی ممکنه یکی از پستان‌ها به استروژن حساس‌تر باشه و زودتر یا شدیدتر واکنش نشون بده.
• توده یا تومور (نادر ولی مهم):
  در موارد نادر، بزرگ شدن یک‌طرفه می‌تونه نشانه‌ی یک تومور در بیضه، غده فوق کلیه یا حتی خود پستان باشه.
• آسیب یا التهاب یک‌طرفه:
  ضربه، عفونت یا التهاب در یکی از طرفین سینه ممکنه باعث رشد موقت بافت پستان بشه.
• بیماری‌های کبدی یا کلیوی:
  گرچه معمولاً باعث ژنیکوماستی دوطرفه می‌شن، اما در مراحل اولیه ممکنه یک‌طرفه بروز کنن.
• مصرف دارو یا مکمل روی یک سمت بدن (مثلاً تزریق استروئید موضعی):
  استفاده موضعی یا نامتعادل از داروهای هورمونی می‌تونه باعث رشد بافت تنها در یک سمت بشه.

چه زمانی ژنیکوماستی یک‌ طرفه نگران‌کننده است؟

• درد مداوم یا افزایش سایز ناگهانی
• ترشح از نوک پستان (به‌ویژه خونی)
• سفتی شدید یا توده غیرمنظم
• قرمزی یا تغییرات پوستی
• سابقه‌ی سرطان پستان در خانواده

⚠️در چنین شرایطی، مراجعه به پزشک برای انجام بررسی‌های دقیق از جمله سونوگرافی یا آزمایش‌های هورمونی ضروری است تا احتمال وجود بیماری‌های جدی‌تر رد شود.

درمان ژنیکوماستی یک طرفه

پزشک معمولاً با انجام معاینه فیزیکی، آزمایش‌های خون به‌منظور ارزیابی سطح هورمون‌ها، سونوگرافی پستان، و در موارد خاص با بهره‌گیری از ماموگرافی یا نمونه‌برداری (بیوپسی)، به تشخیص دقیق علت ژنیکوماستی می‌پردازد. روش درمان بسته به علت زمینه‌ای متفاوت بوده و ممکن است شامل درمان دارویی، اصلاح سبک زندگی یا انجام مداخلات جراحی باشد.