از کجا بفهمیم انحراف بینی داریم؟

سپتوم چیست؟

سپتوم (تیغه بینی) دیواره‌ای نازک و میانی از جنس غضروف و استخوان است که حفره‌ی بینی را به دو بخش چپ و راست تقسیم می‌کند. این ساختار در قسمت جلویی عمدتاً از غضروف و در بخش عقبی از استخوان تشکیل شده است. یک سپتوم صاف و متقارن به تنفس صحیح کمک می‌کند، اما در برخی افراد به‌صورت مادرزادی یا بر اثر آسیب‌دیدگی، انحراف پیدا می‌کند که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند گرفتگی بینی، سینوزیت مزمن و خرخر در خواب شود.

انحراف بینی یا سپتوم بینی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن تیغه بینی (دیواره‌ای که حفره‌های بینی را از هم جدا می‌کند) به یک سمت متمایل شده و باعث باریک شدن یا انسداد یکی از حفره‌های بینی می‌شود. این عارضه می‌تواند مادرزادی باشد یا در اثر ضربه به بینی ایجاد شود. در حالت عادی، تیغه بینی باید در وسط بینی قرار گیرد و حفره های بینی را به‌طور مساوی تقسیم کند. اما در صورت انحراف، یکی از حفره ها بزرگ‌تر از دیگری می‌شود که باعث مشکلاتی در عبور هوا از طریق بینی و اختلال در تنفس می‌شود.

انحراف غضروف بینی چگونه به وجود می‌آید؟

انحراف بینی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد:

• ژنتیک: در برخی افراد، انحراف بینی از بدو تولد وجود دارد.
• آسیب‌ها و ضربه‌ها: ضربه به بینی در دوران کودکی یا بزرگسالی می‌تواند باعث انحراف بینی شود.
• رشد غیرطبیعی استخوان‌ها و غضروف‌ها: رشد نامناسب قسمت‌های مختلف بینی در دوران رشد می‌تواند منجر به انحراف تیغه بینی شود.

علائم انحراف بینی

• گرفتگی مداوم بینی: معمولاً در یک سمت بیشتر از سمت دیگر است.
• مشکل در تنفس: خصوصاً هنگام خواب یا ورزش.
• خروپف یا تنفس صدادار در خواب: به دلیل مسدود شدن مسیر تنفس.
• خشکی دهان: به دلیل تنفس از راه دهان به جای بینی.
• سردرد یا فشار سینوسی: به دلیل تجمع ترشحات و انسداد سینوس‌ها.
• خونریزی مکرر بینی: به دلیل خشکی و تحریک مخاط بینی.
• عفونت‌های مکرر سینوسی (سینوزیت مزمن): به دلیل عدم تخلیه صحیح سینوس‌ها.
• احساس گرفتگی در یک طرف بینی: حتی بدون سرماخوردگی.

روش‌های درمان انحراف بینی

درمان انحراف بینی بسته به شدت علائم و میزان تأثیر آن بر کیفیت زندگی متفاوت است. روش‌های درمانی شامل درمان‌های غیرجراحی و جراحی می‌شوند:

۱. درمان‌ دارویی انحراف بینی

اگر انحراف بینی خفیف باشد و علائم زیادی ایجاد نکند، می‌توان علائم آن را با روش‌های زیر کنترل کرد:

• داروهای ضداحتقان: مانند اسپری‌های بینی یا قرص‌های ضداحتقان که به کاهش تورم مخاط بینی و باز شدن مجرای هوا کمک می‌کنند.
• آنتی‌هیستامین‌ها: برای کاهش علائم آلرژی و التهاب که ممکن است گرفتگی بینی را تشدید کند.
• کورتیکواستروئیدهای بینی: اسپری‌های استروئیدی مانند فلوتیکازون که التهاب را کاهش داده و تنفس را بهبود می‌بخشند.

توجه: این روش‌ها فقط به کاهش علائم کمک می‌کنند و انحراف بینی را برطرف نمی‌کنند.

2. درمان انحراف بینی در طب سنتی

در طب سنتی، درمان انحراف بینی به‌صورت غیرجراحی بیشتر بر کاهش علائم متمرکز است، زیرا این روش‌ها نمی‌توانند تیغه‌ی بینی را به‌صورت ساختاری اصلاح کنند. استفاده از بخور گیاهی با گیاهانی مانند نعناع، اوکالیپتوس و بابونه می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود تنفس کمک کند. همچنین، شست‌وشوی بینی با آب نمک یا محلول‌های طبیعی مانند عرق نعناع و گلاب ممکن است گرفتگی بینی را کاهش دهد. مصرف غذاهای ضدالتهاب مانند زنجبیل و زردچوبه نیز می‌تواند به کاهش تورم مخاط بینی کمک کند. برخی روش‌های ماساژ و طب سوزنی نیز برای بهبود جریان هوا در بینی توصیه شده‌اند. بااین‌حال، این روش‌ها فقط تسکین‌دهنده هستند.

3. درمان جراحی (سپتوپلاستی)

در صورتی که انحراف بینی شدید باشد و باعث مشکلاتی مانند تنفس سخت، خرخر، سینوزیت مزمن یا خونریزی مکرر شود، عمل جراحی پیشنهاد می‌شود.

عمل سپتوپلاستی

سپتوپلاستی (عمل انحراف بینی بدون زیبایی) یک عمل جراحی برای اصلاح انحراف تیغه‌ی بینی است که به بهبود تنفس و کاهش علائمی مانند گرفتگی مزمن بینی، خرخر، و سینوزیت مکرر کمک می‌کند. این جراحی معمولاً به‌صورت سرپایی و تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در طی عمل، جراح تیغه‌ی بینی (سپتوم) را صاف کرده و در موقعیت صحیح قرار می‌دهد، گاهی اوقات بخش‌های اضافی را برمی‌دارد یا تغییر شکل می‌دهد. مدت زمان عمل حدود ۳۰ تا ۹۰ دقیقه است و معمولاً نیاز به برش خارجی ندارد. دوره‌ی نقاهت یک تا دو هفته طول می‌کشد و نتایج آن بهبود قابل توجهی در تنفس و کیفیت زندگی فرد ایجاد می‌کند. سپتوپلاستی کبودی یا تورم کمتری نسبت به جراحی زیبایی بینی دارد.

سپتورینوپلاستی

سپتورینوپلاستی یک عمل جراحی ترکیبی است که هم به اصلاح انحراف تیغه‌ی بینی (سپتوپلاستی) و هم به بهبود شکل ظاهری بینی (رینوپلاستی) می‌پردازد. این جراحی برای بیمارانی مناسب است که علاوه بر مشکلات تنفسی ناشی از انحراف بینی، نیاز به تغییرات زیبایی مانند کوچک کردن، صاف کردن یا اصلاح قوز بینی دارند. عمل تحت بیهوشی عمومی انجام شده و معمولاً ۲ تا ۳ ساعت طول می‌کشد. در طی جراحی، جراح تیغه‌ی بینی را صاف کرده، ساختارهای داخلی را اصلاح می‌کند و سپس شکل خارجی بینی را متناسب با نیاز بیمار تغییر می‌دهد. بسته به تکنیک جراحی، ممکن است از بخیه‌های داخلی یا گچ بینی برای حمایت از فرم جدید استفاده شود. دوره‌ی نقاهت معمولاً ۱ تا ۲ هفته است، اما تورم و تغییرات جزئی ممکن است تا چند ماه ادامه داشته باشد. سپتورینوپلاستی علاوه بر بهبود عملکرد تنفسی، ظاهر بینی را نیز متناسب‌تر کرده و به افزایش اعتمادبه‌نفس فرد کمک می‌کند.

انحراف بینی چه مشکلاتی ایجاد میکند؟

1. انحراف بینی و سینوزیت

انحراف بینی یکی از عوامل تأثیرگذار در بروز سینوزیت مزمن است، زیرا تیغه‌ی بینی کج می‌تواند باعث انسداد مجاری سینوسی و تجمع ترشحات در سینوس‌ها شود. این انسداد جریان طبیعی هوا و تخلیه‌ی ترشحات را مختل کرده و محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و عفونت‌های مکرر سینوسی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به انحراف بینی معمولاً دچار علائمی مانند گرفتگی مداوم یک طرف بینی، سردردهای سینوسی، فشار در ناحیه‌ی پیشانی و گونه‌ها، و ترشحات چرکی از بینی می‌شوند. اگر درمان‌های دارویی مانند ضداحتقان‌ها و شست‌وشوی بینی مؤثر نباشند، عمل جراحی سپتوپلاستی می‌تواند با اصلاح تیغه‌ی بینی، جریان هوای سینوس‌ها را بهبود بخشیده و از تکرار عفونت‌های سینوسی جلوگیری کند.

2. انحراف بینی و سرگیجه

انحراف بینی می‌تواند در برخی موارد باعث سرگیجه شود، زیرا تیغه‌ی بینی کج ممکن است جریان هوای ورودی را مختل کرده و بر میزان اکسیژن دریافتی بدن تأثیر بگذارد. این کاهش اکسیژن می‌تواند احساس سبکی سر یا عدم تعادل را در برخی افراد ایجاد کند. علاوه بر این، انحراف شدید تیغه‌ی بینی ممکن است بر عملکرد شیپور استاش (لوله‌ای که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند) تأثیر بگذارد و منجر به اختلال در تعادل فشار گوش‌ها شود، که یکی از عوامل سرگیجه و احساس پری در گوش‌هاست.

3. انحراف بینی و بوی بد دهان

انحراف بینی می‌تواند باعث تجمع ترشحات در سینوس‌ها و پشت حلق شود که محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها ایجاد کرده و منجر به بوی بد دهان می‌شود. همچنین، افرادی که به دلیل گرفتگی بینی مجبور به تنفس از راه دهان هستند، دچار خشکی دهان می‌شوند که باعث کاهش ترشح بزاق و افزایش رشد باکتری‌های مولد بوی بد می‌گردد. علاوه بر این، سینوزیت‌های مکرر ناشی از انحراف بینی نیز می‌توانند ترشحات چرکی و عفونت‌های مزمن ایجاد کنند که بوی ناخوشایندی در دهان و نفس فرد به‌وجود می‌آورند.

انحراف بینی و تپش قلب

انحراف بینی می‌تواند با ایجاد انسداد در مسیر تنفس، میزان اکسیژن دریافتی بدن را کاهش دهد که این موضوع ممکن است منجر به کمبود اکسیژن در خون (هیپوکسی) و در نتیجه افزایش فشار بر قلب شود. این وضعیت می‌تواند باعث تپش قلب، احساس ضعف و خستگی مزمن شود. همچنین، مشکلات تنفسی در خواب، مانند وقفه تنفسی (آپنه)، که در برخی افراد دارای انحراف بینی رخ می‌دهد، می‌تواند موجب استرس بیشتر بر سیستم قلبی-عروقی و افزایش ضربان قلب شود.

انحراف بینی و خروپف

انحراف بینی باعث انسداد نسبی یکی از مجاری تنفسی می‌شود که جریان هوا را مختل کرده و منجر به تنفس سخت‌تر در هنگام خواب می‌شود. این انسداد باعث می‌شود فرد بیشتر از راه دهان نفس بکشد که می‌تواند لرزش بافت‌های نرم گلو و در نتیجه خروپف را تشدید کند. همچنین، انحراف بینی ممکن است منجر به مشکلاتی مانند آپنه خواب شود که می‌تواند کیفیت خواب را کاهش داده و خروپف را شدیدتر کند.

انحراف بینی و خلط گلو

بله، انحراف بینی می‌تواند باعث خلط گلو شود زیرا جریان طبیعی ترشحات بینی و سینوس‌ها را مختل کرده و منجر به تجمع مخاط در پشت گلو می‌شود. این وضعیت که به آن “قطره پشت بینی” گفته می‌شود، باعث احساس خلط مداوم در گلو، نیاز به صاف کردن گلو و حتی سرفه‌های مزمن می‌گردد. علاوه بر این، التهاب ناشی از انسداد بینی و عفونت‌های مکرر سینوسی می‌تواند تولید مخاط را افزایش داده و خلط گلو را تشدید کند.

انحراف بینی و گرفتگی گوش

بله، انحراف بینی می‌تواند باعث گرفتگی گوش شود زیرا انسداد مجرای بینی بر عملکرد شیپور استاش، که مسئول تنظیم فشار بین گوش میانی و حلق است، تأثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند منجر به احساس پری در گوش، کاهش شنوایی موقت و حتی وزوز گوش شود. علاوه بر این، تجمع ترشحات ناشی از سینوزیت‌های مکرر در اثر انحراف بینی نیز ممکن است فشار در گوش‌ها را افزایش داده و گرفتگی ایجاد کند.

انحراف بینی و صدای تو دماغی

انحراف بینی می‌تواند باعث صدای تو دماغی شود، زیرا جریان هوا را در مجاری بینی مختل کرده و باعث انسداد نسبی آن می‌شود. این وضعیت بر طنین صدا تأثیر گذاشته و آن را گرفته یا تو دماغی می‌کند.

هزینه جراحی انحراف بینی را در مقاله ” هزینه جراحی بینی در اصفهان” بخوانید.

سوالات متداول

آیا انحراف بینی قابل درمان است؟

بله، انحراف بینی قابل درمان است و در موارد خفیف می‌توان علائم آن را با داروهای ضداحتقان، اسپری‌های بینی و شست‌وشوی نمکی کنترل کرد، اما برای اصلاح دائمی، جراحی سپتوپلاستی لازم است.

آیا انحراف بینی باعث فشار خون میشود؟

بله، انحراف بینی می‌تواند با ایجاد اختلال در تنفس و کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن، منجر به افزایش استرس بر سیستم قلبی-عروقی شده و در برخی موارد باعث بالا رفتن فشار خون شود، به‌ویژه در افرادی که دچار آپنه هستند.

آیا عمل انحراف بینی قابل برگشت است؟

عمل انحراف بینی نتایج دائمی دارد، اما در صورت ضربه به بینی یا رشد مجدد بافت، تیغه بینی دوباره منحرف می‌شود.

چگونه انحراف بینی را بدون عمل درست کنیم؟

درمان قطعی انحراف بینی بدون جراحی امکان‌پذیر نیست، اما روش‌های دارویی و طب سنتی تنها برای کاهش علائم و مشکلات ناشی از آن مؤثر هستند.

جراحی انحراف بینی شامل بیمه می‌شود؟

بله، جراحی انحراف بینی (سپتوپلاستی) معمولاً تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد، زیرا یک عمل درمانی محسوب می‌شود و به بهبود مشکلات تنفسی کمک می‌کند. اما اگر جراحی با اهداف زیبایی (رینوپلاستی) همراه باشد، معمولاً بخشی از هزینه‌های آن تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.

جراحی انحراف بینی شامل بیمه تکمیلی میشود؟

معمولاً در صورتی که بیمه‌های اصلی مانند تامین اجتماعی یا نیروهای مسلح هزینه‌های جراحی انحراف بینی را تایید کنند، بیمه تکمیلی نیز هزینه‌های درمانی این جراحی را تحت پوشش قرار می‌دهد.

انحراف بینی همان پولیپ است؟

خیر، انحراف بینی و پولیپ بینی دو مشکل مختلف هستند، اگرچه ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند. در صورت تمایل مقاله درمان پولیپ بینی را مطالعه فرمایید.